TDB Kadın Dişhekimleri Komisyonu’nun kadın diş hekimlerinin karşılaştıkları -özellikle toplumsal cinsiyet olgusuna dayalı- sorunları ve çözüm önerilerini ortaya koymak amacıyla düzenlediği “Pandemide Sorunlarımız” başlıklı forumun ilk oturumu 26 Aralık 2020 tarihinde yapıldı. İlk forumun sonuç tutanağının hazırlanmasının ardından çözüm önerilerine yönelik ikinci oturum düzenlendi. Raporda kadın diş hekimlerinin öne çıkan başlıkları sıralandı. Raporda geniş halde yer sıralanan sorunlardan öne çıkan başlıklar şöyle:
Pandemi Döneminde Tüm Kadın Diş Hekimlerinin Yaşadığı Ortak Sorunlar
Toplumda çocukların ve evde bakıma muhtaç kişilerin bakımının kadının görevi olarak görülmesi, pandemi döneminde tüm kadınlar gibi diş hekimi kadınların da evdeki iş yükünü artırmıştır.
Okulların ve kreşlerin kapanması, çocukların uzaktan eğitime devam etmesi kadın diş hekimlerinin mevcut çözümlerle mesailerini sürdürmesini güçleştirmiştir. Bakıcı bulamadığı ve ücretsiz izin alamadığı için mesleğini sürdüremeyen kadın diş hekimleri de bulunmaktadır.
Oturdukları binalarda asansör, merdiven gibi ortak alanları kullanırken kişisel koruyucu ekipman takmalarına rağmen komşularının şikâyetiyle karşılaştığını, ayrımcılığa uğradıklarını bildirenler vardır. Koruyucu ekipmanların erkek bedenine göre standart ölçülerde yapılması nedeniyle hareket kabiliyetinin kısıtlandığı, rahat çalışma imkânının olmadığı dile getirilmiştir.
Kişisel koruyucu ekipmanların temininde ciddi zorluklar yaşamışlardır. Görev tanımlarında olmamasına rağmen ansızın ve belirsizliklerle dolu görevlendirmelerin yapılması maddi manevi birçok zorluğu da beraberinde getirmiştir. Ciddi kaygı problemlerine neden olmuştur. Görevlendirmelerin adil yapılmadığına dair veriler mobing göstergesidir.
Görevlendirmelerin uzaklığı, yol ve konaklama sorunlarına neden olmuştur. Sahada yaşanan sözlü ve fiziksel sorunlar artan şiddetin göstergesidir. Toplum tarafından dolandırıcı muamelesi görenlerin yanı sıra filyasyon ekibindeki şoförlerin hakaret ve tacizine uğradığını ifade edenler de olmuştur.
Gece mesaisinde yapılan ev ziyaretleri yaşanan güvenlik sorunlarını artırmıştır. Hiç bilmediği bir mahallede, hasta tarafından da tanınmayan filyasyon ekiplerine ziyaretleri sırasında sözlü ve fiziksel şiddet uygulanmıştır. Toplum tarafından maruz kalınan şiddetin boyutunun; silah yöneltme ve asansöre kilitlemeye kadar vardığı ifade edilmiştir.
Özel Ağız Diş Sağlığı Hizmetlerinde Kendi Adına Çalışan Kadın Diş Hekimlerinin Yaşadığı Sorunlar
Çocuk bakımı desteğinin yitirilmesi, uzaktan eğitim, hibrid model, yeniden uzaktan eğitime geçiş süreçlerinin son dakikada duyurulması vb. sebepler kadın diş hekimlerinin günlük çalışma programlarında değişiklikler yapmasına ve iş hayatının zarar görmesine neden olmuştur.
Pandeminin başlangıcındaki belirsizlik üç aylık geçici bir işsizlik dönemine, dolayısıyla gelir kaybına neden olmuştur. Daha sonra kamudan hizmet alamayan hastaların özele yönelmesiyle hasta sayısı ve iş yükü artmıştır.
HES kodu potansiyel Covid-19 pozitif hastayı ve taşıyıcı olup olmadıklarını sağlıklı gösteren bir uygulama değildir. HES kodu ile kamuda işlem yaptıramayan hastalar özeldeki diş hekimlerine daha fazla yönelmekte ve ısrarcı taleplerle tedavi olmaya çalışmaktadır.
Diş hekimi yardımcılarının daha çok kadın olması, onların da çocuk bakımlarından sorumlu olması, çocuk bakımını idame etmekte yaşadığı güçlükler, hastalanmaktan korkmaları birlikte çalıştıkları hekimlerin de zorlanmasına yol açmıştır.
Özel Ağız Diş Sağlığı Hizmetlerinde Ücretli Çalışan Kadın Diş Hekimlerinin Yaşadığı Sorunlar
Özelde ücretli çalışan bir grup hekim, çalıştıkları kurumun pandemiye uygun koşullar sağlamayıp koruyuculuk için cerrahi maske ve eldiven temin etmekle yetindiğini, hem kendilerine hem de yardımcılarına kişisel koruyucu ekipmanları bireysel olarak kendileri edinmek durumunda kaldıklarını dile getirmiştir.
İşverenlerin ekonomik kaygılarını hissettirdikleri çalışanlar, artan iş yükü ile pandeminin zorladığı esnek çalışma arasında sıkışmışlardır. İşverenlerin sarf malzemeye gelen zamlar nedeniyle malzeme temininde zorlanması ve tedariği geciktirmesi ve ekonomik kaygıyla daha fazla iş yükü talep etmesi ekonomik şiddet (mobbing) göstergesidir. Hasta yoğunluğunun artması ve hızlı işlem beklentisi hasta ile hekimi de karşı karşıya getirmiş, hastaların mobbing içeren davranışlarına neden olmuştur.
Çözüm Önerı̇lerı̇
• Özelden hizmet alamayan çok sayıda hasta grupları olduğu, toplumun genel sağlığı bozulduğu için halkın ücretsiz sağlık hizmeti almasının önündeki engeller kaldırılmalıdır.
• Filyasyonda görevlendirilen diş hekimlerinin kendi görev alanlarına dönmesine yönelik kamuoyu oluşturulmalıdır.
• Filyasyonda görevlendirilen diş hekimlerinin kendi görev alanlarına güvenli bir şekilde dönmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
a) Pandemide diş hekimliği yapabilmenin yolu hastaların PCR yaptırarak muayenehanelere veya kamudaki diş hekimliği birimlere kabulünden geçmektedir. HES kodu maalesef yeterli değildir.
b) En kısa zamanda tüm toplumun eşit ve ücretsiz aşılanmasıyla toplumsal bağışıklık sağlanarak sağlık hizmetine erişiminin riskleri azaltılmalıdır.
c) Kamuda ağız diş sağlığı hizmeti veren kurumlar pandemi koşullarına göre yeniden düzenlenmeli, gerekli önlemler alınarak tedavi yapılabilir hâle getirilmelidir.
• ADSM’lerdeki performans ve gece vardiyası uygulamaları toplum yararına olmadığı gibi toplumun ve sağlık çalışanlarının genel sağlığı için tehdit oluşturmaktadır. Normalleşme sürecinde bu uygulamalar kaldırılmalıdır.
Kapsamlı Forum Raporu’na ve çözüm önerilerine buradan ulaşılabilir.
Haber: Elvan Genç (VYG)
