“Mezunlarımız çalıştıkları yerlerde ihtiyaç duyabilecekleri tüm teorik ve pratik bilgilere sahipler”

Çukurova Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Diş Teknik Sekreterliği Ön Lisans Programı nitelikli dişhekimi yardımcıları yetiştirmek amacıyla 1996 yılında kuruldu. Her yıl 10 öğrencinin kabul edildiği programda temel dersler deneyimli öğretim üyeleri tarafından veriliyor. Yaklaşık 1,5 yılı aşkın süredir programın koordinatörlüğünü yürüten Doç. Dr. Yakup Üstün ile programın içeriği ve yardımcı personelliğin son durumunu konuştuk.

Yakup Bey kısaca sizi tanıyabilir miyiz?

1973 yılında Tarsus’ta dünyaya geldim. 1991 yılında Tarsus Amerikan Lisesi’nden mezun olarak Hacettepe Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi’nde mesleki öğrenimime başladım. 1996-1998 yılları arasında askerlik hizmetimi tamamladım ve hemen arkasından Çukurova Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Ağız Diş Çene Hastalıkları ve Cerrahisi Anabilim Dalı’nda Araştırma Görevlisi olarak göreve başladım. 2003 yılında “Bilim Doktoru” unvanı aldım. 2005 yılında yardımcı doçent, 2007’de ise doçent unvanlarını almaya hak kazandım. Şu anda anabilim dalı başkanlığı görevimin yanı sıra, yaklaşık 18 ayı aşkın süredir de Çukurova Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Diş Teknik Sekreterliği Ön Lisans Programı Koordinatörlüğü’nü yürütüyorum.

Çukurova Üniversitesi Sağlık Hizmetleri MYO Diş Teknik Sekreterliği Ön Lisans Programı hakkında bilgi verebilir misiniz?

Çukurova Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Diş Teknik Sekreterliği Ön Lisans Programı 1996 yılında dişhekimliği fakültemizin de kurucu dekanlığını üstlenmiş olan Prof. Dr. İlter Uzel hocamız tarafından kuruldu. Şu anda Yüksek Öğretim Kurumu’nda da ISCED 97 (International Standard Classification of Education) çalışmaları kapsamında bu ön lisans programının adının “Ağız ve Diş Sağlığı” olarak değiştirilme çalışmaları yapılmıştır.  İlk öğrencilerini 1996-1997 eğitim-öğretim döneminde kabul eden programımıza o dönemde 10 öğrenci kabul edildi. Halen her yıl 10 öğrenci programa kabul edilmekte olup iki yıllık ön lisans eğitimiyle mezun edilmektedir. Programın asıl amacı, nitelikli dişhekimi yardımcıları yetiştirmektir. Bu amaçla, öğrencilerimize gerekebilecek tüm temel dersler deneyimli öğretim üyeleri tarafından verilmektedir. Böylelikle programdan mezun olan arkadaşlarımız çalıştıkları yerlerde ihtiyaç duyabilecekleri tüm teorik ve pratik bilgilere sahip olmaktadırlar.

Programın koordinatörü olarak, değerli meslektaşım Yrd. Doç. Dr. Yurdanur Uçar’dan ve yine değerli mesai arkadaşım Dental Hijyenist Gülçin Yüzgeççioğlu Özdil’den yardım alıyorum. Hep birlikte oldukça keyifli ve verimli olduğuna inandığım bir eğitim-öğretim dönemi sağlamaya çalışıyoruz. Bu iki yıllık eğitim sürecinin birinci yılında sadece teorik dersler verilmekte ve ikinci yıl da sadece pratik eğitimle program tamamlanmaktadır. Böylelikle ilk yıl gerekli tüm altyapı bilgilerine sahip olan öğrenciler, ikinci yıllarını tamamen klinik içerisinde pratik uygulamalarla tamamlamaktadırlar.

Programınızda okutulan dersler hakkında bilgi verebilir misiniz?

Ben geçen yıl programı devraldığımda her iki yıla yayılmış teorik dersler vardı ve bu da programın ilerlemesinde aksamalara neden oluyordu. Dolayısıyla programda revizyon şarttı. Biz de değişik bir uygulamayı 2008-2009 döneminde başlattık. Az önce de belirttiğim gibi teorik derslerin tamamı birinci yılda tamamlanmakta ve ikinci yıl tamamen pratik eğitimle geçmektedir.

Birinci yılda teorik dersler bazında; mikrobiyoloji, patoloji, farmakoloji, fizyoloji, anatomi, psikoloji ve davranış bilimleri, ilk yardım, muayenehane yönetimi, alet bakımı ve koruması, muayenehane bakımı, hastalık bilgisi, meslek temel ilke ve uygulaması, temel ortodonti ve hasta bakımı, koruyucu dişhekimliği, konservatif diş tedavisi, protez yardımcılığı, dental terminoloji, ağız cerrahisi, temel radyoloji, temel bilgi teknoloji kullanımı, bilgi sistemine giriş, Türk dili, deontoloji, Atatürk ilkeleri ve inkılap tarihi, İngilizce dersleri verilmektedir. İkinci yılımız zaten belirttiğim gibi klinik uygulama dersimiz ile tamamlanmaktadır.

Programa yılda kaç öğrenci alınıyor? Mezunlarınızın istihdam koşullarından söz edebilir misiniz? 

Daha önce de belirttiğim gibi 10 öğrenci programa kabul edilmektedir. Bunlardan mezun olan arkadaşlarımız; özel ağız ve diş sağlığı merkezleri/poliklinikleri ve serbest dişhekimi muayenehanelerinde klinik görev veya yöneticilik, dişhekimliği ile ilgili ürünlerle ilgili firmalarda görev almak, çeşitli devlet kuruluşlarında veya üniversite diş kliniklerinde çalışmak gibi seçenekleri olmaktadır.

Ağız-diş sağlığı programınızda eğitim görmek isteyen bir öğrenci nasıl bir yol kat etmek zorundadır?  

Program tüm TC vatandaşlarına açık olup, lise eğitimi sonrasında ÖSYS sözel taban puanıyla öğrenci kabul etmektedir.   

Türkiye'de yardımcı personellik bir meslek dalı olarak kabul edilmiyor. Bunun sebeplerini açıklayarak yapılması gerekenleri açıklar mısınız?
Haklısınız, ancak bana göre Türkiye’de birçok meslek dalına yeterince önem verilmiyor. Konumuza gelince; bence iki ayrı başlık altında incelemek gerekir: Özel kuruluşların bu mesleğe bakış açısı ve/veya devlet kurumlarının bu mesleğe bakış açısı. Eski adıyla “Diş Teknik Sekreterliği” yeni adıyla “Ağız ve Diş Sağlığı” ön lisans programı ilk tanıtılmaya başladığında pek çok meslektaşımız konunun içeriğini, derinliğini ve önemimi kavrayamadı. Zira meslektaşlarımız yanlarında çalışan kişileri hep kendileri yetiştirmeye alışmışlardı ve onlara kendi doğrularına yönelik eğitim vermişlerdi. Dolayısıyla dışarıdan eğitim alarak gelmiş olan bir yardımcı personelin ne kadar beklentilerini karşılayabileceğinden emin olamadılar. Ancak buradan mezun olarak, gerek serbest muayenehanelerde gerekse özel üniversitelerin ağız ve diş sağlığı polikliniklerinde çalışmaya başlayan mezunlarımız çalıştıkları yerlerde çok başarılı oldular. Buradan mezun ettiğimiz arkadaşlarımızın, ağız ve diş sağlığı hizmeti veren tüm kliniklerde ihtiyaç duyabilecekleri tüm altyapı bilgi ve birikimine sahip olarak işe başlamaları nedeniyle işverenin tüm ihtiyaçlarını giderebildikleri görüldü. Şu anda kendi bölgemizde, serbest dişhekimi arkadaşlarımızdan 2.sınıf öğrencilerimizin mezun olduktan sonra muayenehanelerinde çalışabilmesine yönelik taleplerini bildiren yoğun telefonlar alıyorum. Bu gelişmeler dişhekimi yardımcılığının özel sektörde değer bulduğunu ve meslek olarak artık görülmeye başlandığını ve zaman içerisinde mezun olan arkadaşlarımızın işsel başarıları görüldükçe ve duyuldukça değerinin daha da artacağını göstermektedir.

Kamu kuruluşlarında mezunlarımızın iş şartları şu anda net bir karşılık bulamamaktadır. Arkadaşlarımız sağlık teknikeri, teknik personel kadrolarında sözleşmeli olarak istihdam edilmektedir. Bu yanlışlığın düzeltilebilmesi için girişimlerimiz devam etmektedir.

Çeşitli kurumlar (Vestiyer Akademi, TDB) yardımcı personellere yönelik eğitim seminerleri düzenliyor. Bu seminerleri yardımcı personellere katkısı bakımından değerlendirebilir misiniz?
Aslında bu tarz seminerlerin düzenleniyor olması dişhekimi yardımcılığı meslek alanındaki ihtiyaçtan kaynaklanıyor. Her dişhekimi doğal olarak pratiğinde verimliliği artırmayı hedefler. Dolayısıyla yardımcısının daha fazla bilgi ve beceri sahibi olması dişhekiminin de verimliliğini, hizmet kalitesini ve dolayısıyla hasta memnuniyetini artıracaktır.

Türkiye’deki mevcut durumu bir değerlendirecek olursak, 1996 yılında Çukurova Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu bünyesinde kurulmuş olan ön lisans programı ile bu alana hizmet edecek mezunlar yetiştirilmeye başlandı. Türkiye’de ağız ve diş sağlığı hizmeti vermek üzere yetkilendirilmiş kamu kurumları, üniversite klinikleri, özel klinikler ve serbest dişhekimi muayenehanelerinin ihtiyacı düşünüldüğünde bu alandaki personel gereksinimi daha uzun yıllar doldurulamaz diye düşünüyorum.

Buradan hareketle, bahsettiğiniz eğitim seminerleri bu alandaki boşluğu doldurmakta olan resmi olarak eğitim almamış ancak çalışmaya başladığı yerde gördüğü pratik eğitimle bilgi ve deneyim sahibi olmuş, mevcut yardımcı personelin eğitimini tamamlamak amacıyla çok önemlidir. Buradaki sıkıştırılmış 2 günlük eğitim tabiidir ki ihtiyacı karşılamayacaktır, ancak yine de önemli kazanımlar sağladığını ve sağlayacağını düşünüyorum. Zira şu anda bir geçiş dönemindeyiz ve bu dönemdeki ihtiyaç bir şekilde giderilmek durumunda. Yeteri kadar dişhekimi yardımcısı mezun edildiğinde artık eğitimsiz olarak bu alanda çalışan kişilerin istihdamı kalmayacaktır.

Yardımcı personelliğin geleceği konusunda neler düşünüyorsunuz? Programınızda gerçekleştirmeyi düşündüğünüz plan ve projeleriniz nelerdir?  

Şu anda bence eğitim programında herhangi bir değişikliğe ihtiyaç yok. Ancak az önce de belirttiğim gibi mezun olan arkadaşlarımızın istihdamı ve tanıtılması sorunları gündemdedir.

Özel kliniklerde arkadaşlarımız rahatlıkla iş imkânı bulabilirken, kamu kuruluşlarında kadrolaşma maalesef doğru şekilde yapılamamaktadır. Bu da “ağız ve diş sağlığı memuru” kadrosunun mevcut olmamasından kaynaklanmaktadır. Öyleyse en kısa sürede bu kadrolaşmanın mezun olunan program ile uyumlu şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.

Yurtdışında bu eğitimi almış kişiler isterlerse eğitimlerine devam ederek “dental hijyenist” veya “bireysel profilaktist” gibi yan dallara ayrılabiliyorlar. Bir süre sonra umarım bizde de benzer uygulamalara ulaşmak mümkün olur.

Ayrıca mezun olan arkadaşlarımızın sayısının azlığına da bağlı olarak herhangi bir mesleki örgütlenmeleri mevcut değildir. En kısa zamanda bu çalışmaların tamamlanması hedeflerimiz arasında yer almaktadır.

Doğaldır ki mesleki örgütlenme ile birlikte bu mesleğe özel bilimsel kongre ve sempozyumların düzenlenmesi ve bunların yıllık organizasyonlarla devamının sağlanması gerçekleşecektir. Örneğin 28-30 Kasım 2008’de Dental İstanbul’da bu tarz bir organizasyon olmuştu ve katılımcılar oldukça memnun ayrılmışlardı. Ümit ediyorum ki Türkiye’de de artık dişhekimliği ile ilgili yardımcı personel yetiştirilmesine yönelik yatırımlar artacak ve çağdaş Atatürk Türkiye’sine yakışır bir eğitim seviyesine yavaş yavaş ulaşacağız.

YASAL UYARI: Bu yazı/haber/makale'nin bütün yayın ve çoğaltma hakları VESTİYER YAYIN GRUBU'na aittir. Kaynak gösterilmeksizin kısmen veya tamamen iktibas edilmesi yasaktır.